Ijsheiligen

De IJsheiligen zijn, anders dan de afbeelding doet vermoeden, niet met drie maar met vier. Het zijn vier katholieke heiligen die hun naamdag hebben midden mei: Mamertus op 11 mei, Pancratius op 12 mei, Servatius op 13 mei en Bonifacius op 14 mei. Ze worden de IJsheiligen genoemd omdat op hun naamdagen nog late vorst kon voorkomen. Na de IJsheiligen, zo wilde de overtuiging, kon het niet meer vriezen en was planten in volle grond zonder risico.

Ervaren moestuiniers weten dat het ook nà de IJsheiligen nog kan vriezen en dat wachten tot eind mei het veiligste is. Is de volkswijsheid dan fout? Niet helemaal. Ze dateert van vóór de kalenderhervorming van 1582. Paus Gregorius XIII schrapte toen tien dagen uit de Juliaanse kalender die tot dan gangbaar was. Van 4 oktober 1582 ging het naar 15 oktober. En zo kwamen de IJsheiligen tien dagen naar voren.

Pancratius, Servatius en Bonifatius met winterse attributen. Tekening van Henri Verstijnen, 1892-1940. Collectie Rijksmuseum.