MOes-tuin in een notendop
de moestuin spreekt tot de verbeelding. velen vinden in moestuinieren een zinvolle bezigheid, vroeger en vandaag.
Hoe die moestuin vroeger werd ingevuld, verschilt soms van een hedendaagse aanpak. Maar ook vandaag is de ene moestuin de andere niet. Hoe en waarom mensen al generaties lang in de moestuin werken en groenten, (klein)fruit en kruiden kweken voor eigen verbruik staat centraal in het veelzijdige erfgoedproject MOES-tuin.
Ben je benieuwd naar de geschiedenis van moestuinen? Lees dan het Themaverhaal 'Moestuingeschiedenis' op de website van Centrum Agrarische Geschiedenis.
MOESTUINEN ONDER DE LOEP
Moestuinen bestaan in vele vormen en gedaanten. De focus van dit project ligt op de moestuin voor eigen gebruik. Die kan privé zijn, maar evengoed gedeeld worden met gelijkgestemden. Veel moestuinen zijn gelegen op het domein van de eigenaar. Denk aan de klassieke moestuin in de achtertuin, maar ook recente initiatieven zoals balkontuinen sluiten aan bij de leefomgeving van wie er in werkt. Andere initiatieven zoals volkstuintjes, buurtmoestuinen en pluktuinen gedijen dan weer best bij een collectieve aanpak.
Ook de plek waar de moestuin ligt, kan verschillen. Naast moestuinen in kasteel- of abdijtuinen of bij een hoeve, bestonden ze ook in de stad. Vandaag komen daar nog balkon-, dak- en verticale tuinen bij en vind je zelfs guerilla gardening in de openbare ruimte. Al deze moestuinen en de werktuigen waarmee ze worden bewerkt, komen aan bod.
Familie aan het werk in de moestuin, Hollogne-aux-Pierres, Clément Dessart, 1942. © KIK-IRPA, Brussels, M286067, www.kikirpa.be
Groene vingers maken erfgoed
Omdat je een moestuin niet los kan zien van de handen die erin werken, wil dit project ook de mensen die moestuinieren, samenbrengen. Waarom houden ze een moestuin? Hoe doen ze dat? En waarom net op die manier? De beweegredenen om te tuinieren en de kennis en kunde die in de handen en hoofden van moestuiniers zit, is eveneens onderwerp van dit project.
We willen dit vakmanschap en de tradities die moestuiniers in ere houden, optekenen, documenteren en verder laten leven. Voor het participatief documenteren en borgen van moestuinerfgoed kijken we niet enkel naar de gangbare moestuin, maar ook naar schooltuinen, ecologische en biodynamische moestuinen.
Vrouw wiedt onkruid, circa 1960 - 1990. Collectie Huis van Alijn.
Proeftuinen
Een plek waar ogen en oren open gaan, om inspiratie op te doen en ervaringen uit te wisselen. Zo’n plek willen de proeftuinen zijn: een figuurlijke vruchtbare grond voor dialoog en participatie. In drie regio’s, Haspengouw, Mechelen en de Zuidelijke Westhoek, en met medewerking van de respectievelijke erfgoedcellen, brengt dit project moestuiniers samen in en rond de moestuin. Dialoogsessies richten de blik op tastbaar en niet-tastbaar moestuinerfgoed. Registreren, waarderen en documenteren zijn de kerngedachten van de dialoogsessies in de proeftuinen. Workshops, demo’s en oogsttafels maken de proeftuinen tot living labs voor moestuinerfgoed.
Deelnemers tijdens de moestuinbabbel in De Biotope van De Lovie vzw, Poperinge, 2023. © CO7.
Rijk en divers
Het erfgoed van de moestuin is rijk en divers. Deze website biedt daarom geen exhaustief overzicht. Ze toont een relevante selectie van objecten en werktuigen, documenten en papieren erfgoed, tradities en gebruiken.
Dit platform dient als kennishub: het bundelt de onderzoeksresultaten en communiceert de activiteiten van de diverse partners. Een fysieke en online expo brengen het moestuinverhaal tot leven en laten bezoekers letterlijk en figuurlijk proeven van tastbaar en niet-tastbaar moestuinerfgoed. Audiovisuele documentatie en een digitale collectie brengen het erfgoed van de moestuin tot in je huiskamer. Dialoogsessies, demo’s en oogsttafels nodigen mensen uit om de moestuin in te trekken en het waardevolle erfgoed op een actieve manier te ontdekken.
Voor dit project slaat Centrum Agrarische Geschiedenis de handen in elkaar met erfgoedorganisaties en partners die erfgoed niet als kerntaak hebben. Zo is dit project breed gedragen en steunt het op gedegen, praktische en theoretische expertise in verschillende domeinen.
Pompoenen en leifruit in de museumtuin in Gaasbeek. 2008. Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).
